Ballkani Perëndimor po përballet me dezinformata nga Rusia, përmes të cilave kjo e fundit përpiqet të pengojë integrimin e tij në Bashkimin Evropian. Zëdhënësja e Bashkimit Evropian në Kosovë, Ioanna Lachana thotë se në Kosovë, Rusia përpiqet të përhap narrativa pro-Kremlinit dhe të hedh çdo gjë që është pro-perëndimore në një dritë negative.
Sipas saj, në momentin që kjo propagandë përsëritet, mund të ketë njerëz që fillojnë të ushqejnë ndjenjat antiperëndimore.
“Nëse informacioni manipulohet, preket edhe diskursi ynë publik. Dhe Ballkani Perëndimor, natyrisht, nuk bën përjashtim. Edhe këtu shohim ndërhyrje, veçanërisht nga Rusia, e cila po përpiqet të prishë rrugën e partnerëve të Ballkanit Perëndimor, rrugën e tyre në BE dhe rrugën e integrimit në BE. Sigurisht, askush nuk mund ta luftojë këtë fenomen i vetëm. Asnjë vend nuk mund ta luftojë i vetëm këtë fenomen. Ne të gjithë duhet të punojmë së bashku, të gjitha vendet së bashku, komuniteti i mbrojtësve dhe sigurisht të gjithë të përfshirët”, thotë ajo.
Për strategjinë e re të SHBA-së për të luftuar dezinformimin në Evropë, veçanërisht në Ballkan, Lachana thotë se përfshinë mbështetjen e demokracive, mbështetjen e mediave të lira si dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut.
Derisa thotë se ndikimi i Rusisë po përhapet në të gjithë rajonin, zëdhënësja e BE-së në Kosovë thekson se e njëjta përdor taktika të ndryshme. Ajo tërheq vëmendjen për kujdes, pasi thekson se dezinformatat ruse, sidomos në Kosovë, mund të nxisin tensione.
“Ata përdorin llogari të rreme, bot, përdorin shumë rrjetet sociale, përdorin shumë inteligjencën artificiale, por edhe përkthimin me makinë, në mënyrë që produkti i tyre të bëhet i disponueshëm për gjithnjë e më shumë audienca, veçanërisht audienca lokale… Në momentin që propagnda përsëritet, mund të ketë njerëz që fillojnë të ushqejnë ndjenjat antiperëndimore. Dhe për mendimin tim kjo është e keqe, sepse në Kosovë, për shembull, ka shumë mbështetje për integrimin në BE dhe natyrisht një popullatë properëndimore. Imagjinoni se çfarë do të ndodhte nëse kjo rrëfim do të zbatohej. Njerëzit do të ishin më pak të prirur për ta parë Kosovën si pjesë të Bashkimit Evropian ose për të ndërmarrë reformat e nevojshme për t’u bërë anëtare e BE-së, për shembull. Ose pamë edhe propagandë lidhur me tensionet ndëretnike se këtu mund të shpërthejë një luftë e re. Kjo sigurisht që është shumë e rrezikshme dhe madje mund të ndezë tensionet”, thekson ajo.
Çfarë mendoni për strategjinë e re të SHBA-së për të luftuar dezinformimin në Evropë, veçanërisht në Ballkan?
Lachana: Faleminderit për ftesën. Në fakt, ekzistonte një mekanizëm koordinues midis Departamentit të Shtetit të SHBA-së dhe Shërbimit Evropian të Veprimit të Jashtëm për Ballkanin Perëndimor, i fokusuar në luftimin e manipulimit të informacionit të huaj, dhe sigurisht që përfshin propagandën dhe dezinformimin. Nuk është një strategji, një strategji e re në vetvete, por një mekanizëm që do të forcojë sinergjitë mes SHBA-së dhe BE-së. Siç e dini shumë mirë, si BE-ja ashtu edhe SHBA-ja kanë një qëllim shumë specifik: mbështetjen e demokracive, mbështetjen e mediave të lira, mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe e gjithë kjo është pjesë e këtij mekanizmi. Ne presim që ky mekanizëm të na ndihmojë të vlerësojmë ndikimin e përpjekjeve të vendeve të treta, p.sh. Rusia dhe përpjekjet e tyre për të reduktuar manipulimin dhe ndërhyrjen e informacionit të huaj. Ne gjithashtu presim që të jemi në gjendje të ndihmojmë partnerët tanë në Ballkanin Perëndimor të zhvillojnë strategji elastike, të përmirësojnë kapacitetet dhe sigurisht të krijojmë media më të pavarura përmes këtij mekanizmi.
Si i qaset BE-ja situatës aktuale në lidhje me problemin e propagandës së dezinformatave në Ballkan?
Lachana: Dezinformimi është me të vërtetë diçka që prek të gjithë botën. Nuk njeh kufij gjeografikë dhe as tematikë. Dhe për shkak të zhvillimeve të fundit gjeopolitike, janë shfaqur kërcënime të reja dhe tani po shohim manipulime dhe ndërhyrje më të mëdha të informacionit të huaj. Një shembull kryesor i kësaj është Rusia. Për luftën e saj kundër Ukrainës, ajo po përdor të ashtuquajturin FIMI (Manipulimi dhe Ndërhyrja e Informacionit të Huaj) për të justifikuar luftën e saj kundër Ukrainës. Sigurisht, çdokush mund të jetë shënjestër e dezinformatave. Demokracitë tona liberale janë një objektiv i dezinformimit, sepse ato praktikisht mbështeten në një rrjedhë të hapur dhe të lirë informacioni. Dhe nëse informacioni manipulohet, preket edhe diskursi ynë publik. Dhe Ballkani Perëndimor, natyrisht, nuk bën përjashtim. Edhe këtu shohim ndërhyrje, veçanërisht nga Rusia, e cila po përpiqet të prishë rrugën e partnerëve të Ballkanit Perëndimor, rrugën e tyre në BE dhe rrugën e integrimit në BE. Sigurisht, askush nuk mund ta luftojë këtë fenomen i vetëm. Asnjë vend nuk mund ta luftojë i vetëm këtë fenomen. Ne të gjithë duhet të punojmë së bashku, të gjitha vendet së bashku, komuniteti i mbrojtësve dhe sigurisht të gjithë të përfshirët.
Cila është propaganda më e pranishme e dezinformimit në Ballkanin Perëndimor?
Lachana: Po, e keni fjalën për temat, cilat janë temat kryesore të propagandës? Ajo që po shohim, sidomos në Kosovë, është kjo narrativë ruse antiperëndimore. Ata po përpiqen të përhapin këto narrativa pro-Kremlinit dhe të hedhin çdo gjë që është pro-perëndimore në një dritë negative. Pra, ajo që shohim këtu është se Rusia po përpiqet të prishë rrugën e qartë të BE-së të të gjashtë partnerëve të Ballkanit Perëndimor dhe të ngjall frikë dhe urrejtje në mënyrë që më shumë njerëz të mbështesin rrugën e BE-së ose partnerët e Ballkanit Perëndimor më pak.
Kosova është vendi më properëndimor në rajon dhe është gjithashtu vendi më i orientuar kundër Rusisë, pastaj kemi Serbinë, ku shumica e mediave janë pro-ruse dhe përhapin propagandën ruse në rajon, si e shihni zgjidhjen për ky problem?
