Roli i familjes emigrante në ruajtjen e gjuhës amtare është thelbësor. Prandaj këto familje kanë disa përgjegjësi dhe mundësi të veçanta…
Gjatë gjithë këtyre viteve në mërgatën shqiptare në Zvicër familja është burim mësimi apo mosmësimi i gjuhës shqipe tek fëmijët e tyre.
Përkundër faktit se në shumë kantone të Zvicrës janë hapur shkolla me mësim plotësues të gjuhës shqipe, vihet re se pjesëmarrja e fëmijëve shqiptarë është e ulët. Pjesa dërrmuese e fëmijëve tanë nuk flasin shqip. Pa asnjë arsye shumë prindër flasin frëngjisht apo gjermanisht me fëmijët e tyre.
Roli i familjes emigrante në ruajtjen e gjuhës amtare është thelbësor dhe shpesh vendimtar. Familja është njësia e parë dhe më e rëndësishme sociale ku fëmijët mësojnë dhe zhvillojnë aftësitë e tyre të parë të komunikimit. Si të tillë, familjet emigrante kanë disa përgjegjësi dhe mundësi të veçanta për të mbajtur gjallë gjuhën amtare si:
- Komunikimi në shtëpi: Prindërit dhe anëtarët e tjerë të familjes duhet të inkurajojnë dhe të praktikojnë përdorimin e gjuhës amtare në shtëpi. Kjo përfshin bisedat e përditshme, leximin e përrallave, tregimin e historive të familjes dhe diskutimet për ngjarjet e ditës.
- Shkolla e mësimit plotësues të gjuhës shqipe: Prindërit duhet t’ i dërgojnë fëmijët në shkollë, ku mësimi zhvillohet në gjuhën shqipe, ku përvetësohen të katër shprehitë komunikuese gjuhësore: të dëgjuarit, të folurit, të lexuarit, të shkruarit. Pa dyshim suksesi është më i dukshëm kur fëmijët fillojnë të përdorin elemente të gjuhës së shkruar dhe të lexojnë e zgjerojnë thesarin e tyre leksikor, zhvillojnë aftësitë e të shprehurit dhe nxënë gradualisht gjuhën shqipe e cila bëhet gjithnjë e më e rëndësishme, si në shkollë, ashtu edhe jashtë saj. Në mënyrë të theksuar forcohet edhe kompetenca e orientimit mes gjuhës standarde dhe dialektit. Gjithashtu mësimi shqip, frenon ndikimin e tepruar të huazimeve nga gjuhët e vendit pritës.
- Traditat dhe festat kulturore: Festat dhe traditat janë një mënyrë e shkëlqyer për të lidhur gjuhën me aspekte të tjera të kulturës. Përgatitja e ushqimeve tradicionale, kremtimet e festave dhe ritualet e veçanta janë momente kur gjuha dhe kultura ndërthuren, duke i dhënë fëmijëve kujtime dhe përvoja të pasura.
- Librat dhe multimedial: Prindërit duhet të sigurojnë libra, revista, filma dhe muzikë në gjuhën shqipe. Kjo i ekspozon fëmijët ndaj gjuhës në kontekste të ndryshme dhe i ndihmon ata të zhvillojnë aftësi të leximit dhe të dëgjimit.
- Teknologjia dhe mediat sociale: Përdorimi i teknologjisë dhe mediave sociale mund të jetë një mjet i fuqishëm për të ruajtur gjuhën. Komunikimi me familjen dhe miqtë përmes telefonatave, aplikacioneve të mesazheve dhe platformave sociale ndihmon në praktikën e gjuhës në një mënyrë të natyrshme dhe të përditshme.
- Vlerësimi dhe përkrahja: Është e rëndësishme që prindërit të vlerësojnë dhe të përkrahin përpjekjet e fëmijëve të tyre në mësimin dhe përdorimin e gjuhës. Përkrahja emocionale dhe motivimi mund të bëjnë një ndryshim të madh në suksesin e fëmijës.
Përfundimisht, familjet shqiptare janë burimi kryesor dhe mbështetësit më të mëdhenj në ruajtjen e gjuhës amtare. Ato krijojnë një bazë të fortë për trashëgiminë kulturore dhe gjuhësore që do të kultivojnë tek brezi i ri.
(Autorja është aktiviste dhe mësuese me përvojë shumëvjeçare në mësimin plotësues të gjuhës shqipe, në Zvicër)
